برادران خیامی در سال1351 و بعد از حدود یک دهه همکاری در تاسیس ایران ناسیونال از هم جدا شدند. محمود خیامی تا زمان انقلاب مدیریت کارخانه ایرن ناسیونال را برعهده داشت و این مجموعه صنعتی را به یکی از بزرگترین کارخانه تولیدی کشور و شاید به توان گفت بزرگترین کارخانه خصوصی ایران بدل کرد.
آخرین روزهای سال 98 در حالی کشور درگیر شروع شیوع ویروس کرونا شد که ایران یکی از بزرگترین کارآفرینان یک صدسال اخیر خود را از دست داد. محمود خیامی یکی از بنیانگذاران شرکت ایران ناسیونال بود که در 42 سال گذشته و بعد از مصادره ایران خودرو از کشور به لندن مهاجرت کرد. او به همراه برادرش احمد خیامی در دهه 40 با راه اندازی خطوط تولید خودرو سواری به صنعت خودروسازی در ایران جان دادند و حالا با مرگ محمود خیامی حدود 20 سال بعد از برادرش ( 1379) عملا پرونده شرکت ایران ناسیونال و روزهای طلایی صنعت خودروسازی ایران برای همیشه بسته شد. محمود خیامی که بیش از 4 دهه بود از ایران به انگلستان (لندن) کوچ کرده بود، آرزو داشت در حرم امام رضا (ع) دفن شود اما آن هم برایش رقم نخورد.
محمود خیامی در دی ماه سال 1308 در مشهد ( طرقبه) به دنیا آمد و برادر بزرگش احمد متولد سال 1303 بود. آن ها در یک خانواده ای مذهبی و متوسط بزرگ شدند. محمود خیامی در یکی از مصاحبه های اخیرش خودش را اینگونه معرفی کرده بود:« من فرزند حاج سید علی اکبر خیامی هستم. از دوران کودکی خاطره‌ای ندارم در سال 1314 شوروی، امریکا ، انگلستان بدون مجوز قانونی ایران را اشغال کردند و سربازان روسی کنترل شهر مشهد (زادگاه و محل سکونتش) را به دست گرفتند. پدرم تجارت حمل و نقل داشت و شوروی‌ها کلیه کامیون هایش را از دستش خارج و محل کامیون ها را مصادره کردند. ایام به سختی می‌گذشت با اتمام جنگ پس از مدتی روس ها مشهد را ترک و از کامیون های پدرم خبری نبود لیک محل کامیون ها را آزاد گذاشتند و محل مذکور را پدرم تبدیل به تعمیرگاه خودرو کرد. من در تعمیرگاه مشغول به کار شدم و شب ها برای تحصیل به مدرسه شبانه رازی می رفتم.»
البته در خانواده خیامی ها احمد یا به قول خود اعضا خانواده احمد آقا نقش موتور محرک را بازی می کرد و او بود که همیشه فکر و دیدگاه رو به توسعه داشت و برادرش محمود همیشه با پشتکار بسیار بالای فنی و خوش فکری او را همراهی می کرد. احمد خیامی هم همچون برادرش و حتی زودتر از او جذب تعمیر ماشین و کار در گاراژ شده بود و در جوانی مهارت دو برادر به نقطه ای رسیده بود که یک ماشین کاملا اوراقی را دوباره از نوبازسازی می کردند و حتی در تولید برخی از قطعات ماشین به خودکفایی رسیده بودند. همچنین دو برادر در کنار گاراژ داری به فکر ورود به کسب و کار خرید و فروش قطعات خودرو افتادند و احمد خیامی مغازه ای در خیابان اکباتان تهران (بورس لوازم یدکی ماشین) اجاره کرد و روی تابلو آن نوشت «فروشگاه تضامني برادران خيامي» تا این پیام را به واردکنندگان قطعات یدکی بدهد که پولشان تضمین شده است و اینگونه توانست مشتریان بسیاری جذب کند. همچنین ورود به فروش قطعات یدکی خودرو در کنار گاراژ داری و تعمییرات خودرو برادران خیامی را وسوسه کرد تا راه در مسیر ویژه تری بگذارند و آن تولید اتومبیل بود. احمد خیامی تمام کارها را به برادر و پدرش سپرد و برای تحقیق و بررسی این موضوع راهی اروپا شد و از کارخانه های بزرگ خودروسازی آن زمان همچون فیات بازدید کرد و بعد از بازگشت به تهران و مشورت با محمود خیامی به یک جمع بندی مهم رسیدند؛ پروانه و مجوز راه اندازی کارخانه تولید خودرو در ایران را دریافت کنند.
رضا نیازمند معاون وزیر اقتصاد وقت ایران در دهه 40 که در توسعه صنایع ایران نقشی پررنگ را داشت، سه سال پیش در گفت و گو با مجله آینده نگر، خاطره راه اندازی کارخانه ایران ناسیونال را این گونه تعریف کرد: «یک روز منشی من گفت که دو نفر درخواست ملاقات با من را دارند که من آنها را نمی‌شناختم. وارد که شدند خود را معرفی کردند؛ احمد و محمود خیامی. گفتند آمده‌ایم پروانه ساخت اتومبیل بگیریم. در پاسخ به پرسش من که آیا توانایی یا تجربه ساخت اتومبیل را دارید، گفتند ما یک گاراژ در مشهد داریم و هر نوع اتومبیل را تعمیر می‌کنیم. اتومبیلی را داغان و دوباره سوار می‌کنیم و با آن آشنایی کامل داریم، فقط دنبال گرفتن پروانه هستیم تا اتومبیل تولید کنیم. برای این کار هم ۲ میلیون تومان سرمایه داریم. که البته سرمایه کمی بود. گفتند که برای شروع وام می‌گیریم. وقتی علاقه‌مندی زیاد و واقعی آنها برای راه‌اندازی این کار را دیدم خواستم سرمایه بیشتری جمع کنند و به آنها قول دادم که با بانک توسعه صنعت صحبت کنم تا به آنها وام بدهد و زمینه لازم برای کسب لیسانس از یک سازنده اروپایی را فراهم کنم که اتومبیل آن شرکت را بسازند. چند روز گذشت و من در روزنامه خواندم که «دکاوه» ورشکسته شده و اعلام کرده که تمام کارخانه‌اش را می‌فروشد و حاضر است تمام کارخانه خود را به هر محلی که خریدار بخواهد منتقل کرده و آنجا دوباره کارخانه را سرپا کند. برادران خیامی را خبر کردم که با «دکاوه» که اتومبیل آبروداری بود وارد مذاکره شوید که پذیرفتند. حدود ۲۰ روز بعد با یک قرار‌داد آمدند که یعنی «دکاوه» را خریده‌اند.»
کارخانه ایران ناسیونال روز 12 مهرماه 1341 با سرمایه‌ای در حدود 10 میلیون تومان و با هدف مونتاژ و تولید انواع خودرو راه اندازی و از 28 اسفندماه 1342 با تولید اتوبوس شروع به کار کرد. موسسان اولیه این کارخانه آقایان حاج علی‌اکبر خیامی، احمد خیامی، محمود خیامی و خانم‌ها مرضیه خیامی و زهرا سیدی رشتی بودند. درسال 1345 قراردادی بین شرکت ایران ناسیونال و تالبوت انگلیس در مورد مونتاژ و ساخت خودروی پیکان بسته شد و به طور رسمی تولید پیکان در اردیبهشت سال 1346 با ظرفیت 60 هزار دستگاه و با حضور مقامات کشورى آغاز شد. در کارخانه ایران ناسیونال در سال 1353 خط تولید وانت شکل گرفت و کارخانه ریخته‌گری و موتورسازی نیز دایر شد تا نسبت به ساخت شش قسمت از موتور پیکان 1600 اقدام کند. جالب است که تولید پیکان پس از یک دهه تولید در انگلستان، در ایران شروع شد.
طبق نوشته کتاب پیشگامان رشد:« کارخانه ایران ناسیونال با تولید روزانه ۱۰ دستگاه اتومبیل سوارى و ۷ دستگاه اتوبوس و کامیون کار خود را شروع کرد و حدود یک دهه بعد در گزارشى با اعلام سرمایه خود شگفتى همگان را برانگیخت. به موجب آمارها، فروش تولیدات ایران ناسیونال در سال 1353 به 9/1 میلیارد تومان رسید و دارایی‌اش متجاوز از یک میلیارد تومان بود. این دارایی برای کارخانه‌ای که 10 سال قبل با سرمایه‌ای حدود 10 میلیون تومان تاسیس شده بود یک معجزه به حساب می‌آمد. فقط مالیاتی که کارخانه به دولت پرداخته بود، 9/25 میلیون تومان بود.»
همچنین در کنار کارخانه ایران ناسیونال برادران خیامی برای تکمیل زنجیره تولید کارخانه به صنایع دیگری هم ورود کردند و کارخانه لاستیک‌سازی بریجستون ایران، شرکت پیستون‌سازی ایران، کارخانه پولی رنگ (تولیدکننده رنگ اتومبیل)، کارخانه‌جات رضا در مشهد برای تولید سپر و رینگ اتومبیل، کارخانه ایدم در تبریز برای تولید موتور، کارخانه فنرسازی در جاده کرج و کارخانه تولید شن ریخته‌گری را تاسیس کردند.
جدایی دو برادر، مدیریت محمود و مهاجرت
برادران خیامی در سال1351 و بعد از حدود یک دهه همکاری در ایران ناسیونال از هم جدا شدند و احمد خیامی که برای راه‌اندازی کارخانه تلاش بسیاری کرده بود کارخانه و توسعه آن را به برادرش محمود واگذار کرد و خود وارد صنعت بیمه و مبلسازی شد و شرکت بزرگی با عنوان مبلیران را راه اندازی کرد. محمود خیامی تا زمان انقلاب مدیریت کارخانه ایرن ناسیونال را برعهده داشت و این مجموعه صنعتی را به یکی از بزرگترین کارخانه تولیدی کشور و شاید به توان گفت بزرگترین کارخانه خصوصی ایران بدل کرد.
با پیروزی انقلاب اموال برادران خیامی از جمله کارخانه ایران ناسیونال مصادره و نام این مجموعه به ایران خودرو تغییر پیدا کرد. احمد خیامی بعد از انقلاب به تورنتو رفت و در نهایت زمانی که برای درمان سرطان به لس‌آنجلس رفته بود در سال 1379 درگذشت. محمود خیامی نیز به انگلستان مهاجرت کرد و در لندن ساکن شد. او در طول این سال ها دست از کار و تلاش بر نداشت و او 7 نمایندگی فروش مرسدس بنز را در انگلستان و آمریکا راه اندازی و مدیریت کرد. او همچنین فعالیت های گسترده ای در حوزه کارهای خیریه داشت و بنیاد خیامی را در سال 2000 میلادی تاسیس کرد. این بنیاد در زمینه‌های بهداشت، کودکان، پناهندگان و ادیان فعالیت می کرد.
خود او در مصاحبه ای گفته بود: « در سال 1979 ( مدتی بعد از پیروزی انقلاب) عازم اروپا و مجدداً مشغول فعالیت تجاری و افتتاح نمایندگی مرسدس بنز در لندن شدم که امروز تعداد نمایندگی‌ها در انگلستان و امریکا به هفت رسیده است. با خدای محمد عهد کردم که درآمد این دستگاه ها را برای فرهنگ وطنم صرف کنم. من افتخار خادمی علی بن موسی الرضا را دارم و اوست که همیشه پشتیبان من در سخت‌ترین شرایط است.»
محمود خیامی یکی از بنیانگذاران کارخانه ایران ناسیونال که تا زمان انقلاب مدیریت این مجموعه را برعهده داشت، 9 اسفند در 90 سالگی درگذشت. او در سال های گذشته بیش از 100 مدرسه و هنرستان در روستاها و مناطق محروم استان خراسان تاسیس کرد. محسن جلالپور رئیس سابق اتاق ایران پس از درگذشت این کارآفرین بزرگ ایرانی در کانال تلگرامی اش نوشت:« محمود آقا خیامی آرزو داشت پس از درگذشت، در بارگاه امام رضا (ع) دفنش کنند. خیلی پیگیری کرد و خیلی ها پیگیری کردند، اما نشد.»
